ANTALYA – Antalya 3’üncü Yönetim Mahkemesi’nin verdiği yürütmeyi durdurma kararına karşın günübirlik tesis ve plaj inşaatlarının sürdüğü Phaselis Antik Kenti’yle ilgili bir rapor hazırlayan Arkeologlar Derneği Antalya Şubesi, “Bostanlık Koyu, korunması gereken değerli bir bilimsel araştırma alanıdır. Arkeolojik katmanlar hiçbir münasebet ile tahrip edilmemeli, kültür katmanı bozulmamalıdır. Mimari kalıntıların civarında hafriyat çalışmalarına en kısa müddette başlanmalı, bilimsel çalışmalar desteklenmelidir” daveti yaptı.
UNESCO LİSTESİNİ HAK EDEN KENT
Arkeologlar Derneği Antalya Şube Başkanı Sevgi Temiz’in imzasını taşıyan raporda, “Kültürel mirasın korunması ve gelecek jenerasyonlara aktarılması kozmik bir sorumluluktur. Yasalar bu kapsamda en büyük dayanaklarımızdır. Ülkemiz, Anadolu coğrafyası dünya uygarlıklarının eşiği, dünya uygarlıkların beşiği pozisyonundadır. Barındırdığı kültürel ve doğal miras zenginlikleri ile Phaselis Antik Kenti, UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmeyi hak etmektedir. Topografik ve kıyı bütünlüğü arz eden 1. derece arkeolojik ve doğal sit alanı Phaselis Antik Kenti, tarihî ehemmiyetine, kültürel ve doğal zenginliklerini yansıtan kimliğine uygun formda korunarak ve bu pahalar ön plana çıkarılarak sergilenmelidir” denildi.
. KAZILARA MADDİ TAKVİYE VERİLSİN
Phaselis’te yürütülen yüzey araştırmaları ve hafriyat çalışmalarında elde edilen bilgilerin yer aldığı raporda, Alacasu ve Bostanlık koylarında belgelenen, çizimleri tamamlanan ve bilimsel olarak yayınlanan arkeolojik kalıntılar ve antik yol güzergahlarının bulunduğuna vurgu yapıldı. Alacasu’da Phaselis’in kuzeydoğu nekropolüyle bağlantılı şapeller, mimari yapılar ve çok sayıda lahdin tespit edildiğinden bahsedilen raporda, “Bölge birebir vakitte yeni keşfedilecek arkeolojik kültür kalıntılarına da sahip olma potansiyeline sahip değerli bir sahadır. Bununla birlikte Alacasu bir koy statüsünden fazla antik kente ulaşan ticari ve ulaşım emelli gemilerin bekleme limanı ya da teritoryumun uç limanı olma özelliği taşımaktadır. Mimari buluntuların yer aldığı alanlarda yapılacak arkeolojik kazıların değerli bilimsel bilgiler sunacağı açıktır. Bu bölgenin bilimsel araştırmalarının sürat kazanması gereklidir. Çalışılan sahanın genişletilmesi ve araştırmaların maddi olarak desteklenmesi zorunludur” tabirleri yer aldı.
BİLİMSEL SAHAYI TAHRİP EDİYOR
Söz konusu alanının Anadolu arkeolojisine katkı sağlayacak bedelli bilgi potansiyeli barındırdığı belirtilen raporda şöyle denildi: “1. derece arkeolojik ve doğal sit alanı sonları içerisinde yer alan kelam konusu koylarda gerçekleşen inşaat faaliyetleri, bilimsel araştırma alanını tahrip ederek geri dönüşü olmayan kültür katmanı tahribatına neden olmaktadır. Alacasu’da arazinin aşağı hakikat meyilli yapısı lahitlerin, şapellerin ve antik yol güzergahının olduğu alanlardan sel suları ile toprak akıntısına neden olacak niteliktedir. Bu durum inşa faaliyeti gerçekleştirilen kıyının dolgu katmanı içerisinde küçük sikke, mühür, seramik kesimleri üzere arkeolojik gereçlerin var olma mümkünlüğünü güçlendirmektedir. Ağır iş makineleri kullanılarak denetimsiz bir halde yapılan bu alandaki inşaat hafriyatları, değerli bilgiler sunacak arkeolojik küçük buluntuların yok olmasına, kaybolmasına, ziyan görmesine ve kronolojik tabakanın tahribine yol açmıştır.”
. İSKENDER’İN KULLANDIĞI YOL
Bilimsel çalışmalarda Alacasu’dan geçen iki antik yol güzergahı tespit edildiği kaydedilen raporda, “Mevcut araştırmalar kıyıyı takip eden kıyı yolunun İskender’in Perge’ye gittiği yol güzergahı olduğuna dair deliller sunmaktadır. Phaselis Antik Kenti’nin kıyı şeridi, deniz ve kara ticareti ve ulaşımı açısından antik devirden yakın vakte kadar son derece değerli bir pozisyona sahip olmuştur. Bu kapsamda kıyı şeridi bütünlüğü içerisinde gerçekleşen çalışmalar, mevcut ve gelecekte edinilecek bilimsel bilgilerin bütüncül kıymetlendirilmesi, anlamlandırılabilmesi için spesifik değer taşımaktadır” denildi.
SU ALTINDA BULUNAN ESERLER
Bostanlık Koyu’nda 2016 yılından itibaren sürdürülen su altı çalışmalarında, steller, amfora kesimleri, mutfak kapları, mimari yapı kalıntıları bulunduğu aktarılan Arkeologlar Derneği raporunda, “Su altında tespit edilen bu mimari yapılar hava fotoğraflarından bile rahatça görülebilmektedir. Bu yapı buluntularının karada da devam eden bir yerleşmenin habercisi olduğu son derece açıktır. Bu durum sahanın uzun yıllar ticari bir liman olarak kullanıldığının en bariz ispatıdır. Ayrıyeten kentin güney limanından başlayan iki ana yol güzergahı tespit edilmiştir. Kelam konusu koy yalnızca deniz ulaşımı ve ticareti açısından değil, tıpkı vakitte kara ulaşımı ve ticareti açısından da son derece spesifik kıymet taşımaktadır” bilgisine yer verildi.
KOYLARDA HAFRİYAT BAŞLATILSIN
Ayrıca Bostanlık Koyu’nda kıyıya yakın bir pozisyonda, geç antik çağa tarihlenen bir bazilika yapısı bulunduğu vurgulanan raporda, “Söz konusu bazilikanın fotoğraflama, plan, çizim, belgeleme ve yayın çalışmaları hafriyat takımının uzmanları tarafından gerçekleştirilmiştir. Bostanlık Koyu mevcut bilgiler ışığında arka alanı ile birlikte karada ve denizde çok sayıda maddi kültür kalıntısı barındırmaktadır. Bu bağlamda Bostanlık Koyu korunması gereken değerli bir bilimsel araştırma alanıdır. Arkeolojik katmanlar hiçbir münasebet ile tahrip edilmemeli, kültür katmanı bozulmamalıdır. Mimari kalıntıların civarında hafriyat çalışmalarına en kısa müddette başlanmalı, bilimsel çalışmalar desteklenmelidir” daveti yapıldı.
. OTOPARK KENTE ZİYAN VERİYOR
Raporda şu ikazlarda bulunuldu: “Sit alanının tüketim hedefli kullanımına dönük ağır talep kente giren otomobil trafiğini de artırmıştır. Ören yeri ve nekropol alanı otopark olarak kullanılmaktadır. Bu durum yüzeyin çabucak altında yer alan maddi kültür kalıntılarının ezilmesine, tahrip edilmesine, ziyan görmesine neden olmaktadır. 1. derece arkeolojik sit hudutları içindeki arkeolojik kültür varlıkları tekil ve tekrarlanamaz özelliklere sahiptir. Bilhassa yaz döneminde günlük yüzlerce aracın ören yerine girmesi, gün boyunca mütemadiyen ören yeri alanının tahrip edilmesine yol açmaktadır. Ayrıyeten bu durum yalnızca arkeolojik kültürel mirasa ziyan vermemektedir, birebir vakitte havayı kirletmekte, çok çeşitli endemik bitkilerin birinci 10 santimde yetiştiği toprak yüzeyine geri dönüşü olmayacak ziyanlar vermektedir.”
DENİZ KİRLİLİĞİ ÖNLENMELİ
Phaselis kıyı şeridi genelinde en değerli meselelerden birinin de deniz kirliliği olduğu belirtilen raporda, “Güney limanın kirlenmesinin yanı sıra demir atan teknelerin çapalarının taraması sonucu birçok mimari bloğun yerinden söküldüğü ve başta seramik kaplar olmak üzere birçok kültür varlığına ziyan verildiği tespit edilmiştir. Tekne kaptanları alanda mevcut tonozlara tekneleri bağlamak yerine su altında bulunan bloklara halat bağlayarak hem doğal hayat dokusuna hem de arkeolojik alanlara ziyan vermektedir. Arkeolojik alanlar ve sualtı tabiatının korunması için teknelerin yarattığı tehdide karşı bir an evvel tedbir alınmalıdır. Ayrıyeten teknelerin bıraktığı sintine atıkları hem halk sıhhatini hem de su altı ömrünü tehdit etmektedir. Bilimsel çalışmaların sürdürüldüğü bu alana deniz taşıtlarının girmesi yasaklanmalıdır” önerisi getirildi.
. PHASELİS’E MUHAFAZA STRATEJİSİ
Arkeologlar Derneği Antalya Şubesi’nin raporunda şu ihtarlara yer verildi: “Phaselis Antik Kenti doğal etrafını orman, bataklık, kumsallar ve deniz oluşturmaktadır. Bu alan sadece arkeolojik varlıkların bulunduğu bir kent değil, tıpkı vakitte kara ve deniz ekosistemlerini de barındıran kıymetli bir doğal ömür alanıdır. Bünyesinde barındırdığı bu çeşitliliği ve pahaları koruyan, bunların etkileşimini güçlendiren, geçmişte ve günümüzde de devam ettiği üzere kitlesel yer tüketiminden kaynaklı tahribatı onaran, kapsayıcı ve bilimsel araştırma projeleri gereklidir. Öncelikle tüm uzmanlıkların, ilgili kurumların ve yerelin bilgisini sürece dahil eden, alana mahsus bütünleşik bir muhafaza stratejisi gereklidir.”