Gazeteci Soner Yalçın, 23 Temmuz tarihli “Soldaki katı insan sendromu…” başlıklı yazısında “katı insan sendromu/SPS” üzerinden Türk solunun Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50’nci yıl dönümündeki tepkisizliğini kaleme aldı.
Soner Yalçın yazısında, “Bu sendrom; büyümesini, yürümesini zorlaştıran, ses tellerini etkileyerek istediği ses tonunun çıkmasına mahzur olan ve kronik ağrı yapan nörolojik bir hastalık…. Duruş bozukluğuna sebep olan SPS benim aklıma kimi sol hareketleri getirdi: Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50’nci yılında Türk halkının zafer şenliklerine ortak olmadılar, tek sözcük yayınlamadılar! Bu sebeple ‘hastalar’; büyüyemiyorlar, yürüyemiyorlar, seslerini istedikleri üzere çıkaramıyorlar. Katı insan sendromundan muzdaripler ve itibariyle duruş bozuklukları var… Ah ne yazık ki bu hastalığın şimdi tedavisi bulunamadı, yalnızca erken teşhis hastalığın ilerlemesini durdurabilir. Celine Dion, hastalığa yönelik ağır bir tedavi uyguluyor. Pekala ya neoliberalizm tesirindeki bizim Cihangir solcuları? Kıbrıs Barış zaferinden utanan bir sol hareket olabilir mi?” satırlarına yer verdi.
İNGİLTERE TÜRK İLERİCİLER BİRLİĞİ TÜRKLERİN HAYATINI NASIL ETKİLEDİ
1970’li yıllarda Londra’da öğrenci olarak bulunan TKP’li Ali Erten, yaşadıklarını Soner Yalçın’a bir mektupla anlattı. İşte o mektup:
Sevgili Soner Yalçın,
Kıbrıs’la ilgili yazınızda sosyalist hareketin bu husustaki duruşunu eleştirmişsiniz ve yanlışsız da yapmışsınız. Ben 1974 yılında Londra’da öğrenciydim, 1970’de tahsil için gittiğim İngiltere’de TKP’li oldum. O periyotta İngiltere’nin tek güçlü Türk sol örgütü bizdik, kitle ile bağlarımız çok güçlüydü, bunun nedeni de o zamanki Wimpy ve dikim personelleri ortasındaki ve üniversitelerdeki ve lisan okullarındaki Türk öğrenci derneklerindeki gücümüzdü.
Ayrıca “Sezarın hakkı Sezar’a” başkanımız Nihat Akseymen’in örgütlenme stratejisindeki hakikat siyasetiydi. O periyotta İngiltere’de on bin kadar Türk ve kırk binin üzerinde Kıbrıs Türkü yaşıyordu. TKP yasa dışı bir örgüt olduğundan bizim meşru “kitle” örgütümüz “İngiltere Türk İlericiler Birliği” idi.
KİMLERDEN OLUŞUYORDU
İTİB o devirdeki İngiltere’de yaşayan Türklerin ömrüne hatırı sayılır bir damga vurmuştur. İTİB’in üye yapısı çoğunlukla öğrencilerden ve 12 Mart faşizminden kaçabilmiş devrimcilerden ve sosyalistlerden oluşuyordu.
Bizim, komünistler olarak, o devirde Londra’da yardımımız geçmeyen bir Türk işçi ailesi yok üzeredir. O denli ki şimdi İngilizce bilmediklerinden İngiliz kurumlarıyla olan tüm işlerinde istekli tercümanlık da yapıyorduk. Doktor randevularına gidilecek, yanlarında idik; vergi problemleri var, yanlarındaydık; bir işyerinde çalışana haksızlık mı yapıldı, yanlarındaydık. Türk personellerle ortamızda dayanılmaz bir itimat ortamı doğmuştu, “komünistler lakin âlâ çocuklardık.”
İNGİLTERE’DE EMEKÇİLERİ ÖRGÜTLEDİK
Wimpy’lerde (lokanta, restoran) çalışan emekçileri İngiltere’nin o vakit en büyük sendikası olan Ulaşım ve Genel Çalışanlar Sendikası’nda (Transport & General Workers Union) örgütledik ki aşağı üst Londra’nın her bölgesine dağılmış Wimpy, Aberdeen Steak House, Texas Pancake House’larda ve American Hamburger’lerde bine yakın Türk ve Kıbrıslı emekçi çalışıyordu. Emekçilerin büyük çoğunluğu kümese misal odalarda yatıp, haftada 100 saat üzerinde çalışıp 20 pound haftalık alıyorlardı; İngiltere’de minimum fiyat haftalık 42 saate 30 pounddu.
Bu restoranlar zincirinin sahibi de Ali Salih isminde Kıbrıslı bir Türk’tü. Biz personellerin sendikal haklarını almaları için birkaç grev örgütledik, bir de genel grev ki o çok spektaküler oldu, Ali Salih’in tüm lokantaları 9 gün boyunca kapalı kaldı, sonunda Ali Salih kurallarımızı kabul etti lakin uğraşta daha sert devam etti.
Dikim personelleri Türkiye’de terzi dükkanını kapatıp gelen esnaftan oluşuyordu, çok nitelikliydiler ve Burberry’s üzere ünlü markaların eşyalarını bizim terziler dikerdi; kesim başı çalışırlardı, meskene iş götürürlerdi, vergisiz çalışırlardı, sigortaları falan da yoktu. Nominal olarak çok para kazanıyor görünürlerdi fakat hayatları sırf çalışmaktan ibaretti ve hiçbir toplumsal garantileri yoktu; onların çalıştığı fabrikalar ve atölyelerin işverenleri da Kıbrıslı Türklerdi. Biz onları da Dikim Emekçileri Sendikası’na kaydettik (National Union of Tailors & Garments) ve işyerlerinde grevlerle çalışanları İngiliz emekçi sınıfının kazanılmış haklarına kavuşturduk.
TARTIŞILIRDI SONUÇ ÇIKMAZDI
İngiltere Türk Öğrenci Federasyonu (İTÖF), İngiltere’deki üniversite ve lisan okullarındaki öğrencileri kapsıyordu lakin orada öğrencilerle ilgili fazla kazanılacak somut bir gündem olmadığından çaba Türkiye üzerine siyasi konulardaydı. Her yıl kongre yapılırdı, burada da idare daima bizde oldu. Yani İngiltere’nin dört bir yanındaki üniversitelerden ve lisan okullarından kelam ediyoruz; Londra, Birmingham, Manchester, Leeds, Newcastle, Sussex, Loughborough, Bath vs..
TKP yasa dışı bir örgüt olduğundan Avrupa’daki kanunî örgütlenmesi Avrupa Türk Toplumcular Federasyonu’ydu; biz İTİB olarak oraya bağlıydık. Her yıl Almanya’nın bir şehrinde genel kurulu toplanır ve aslında dolaylı olarak parti içinde tartışamadığımız ideolojik ve siyasi mevzular bu genel konseylerde ve üç ayda bir toplanan genel idare konseylerinde tartışılırdı. Tartışılırdı da bir sonuç çıkmazdı çünkü parti merkezi ne derse, “disiplin” gereği o!
İŞÇİNİN SESİ GAZETESİ
Bizim İngiltere örgütü olarak parti idaresiyle daima problemlerimiz oldu. Lakin yeniden belirtmeden geçmeyeyim, İngiltere parti örgütü Türklerin sayıca az yaşadığı bir ülkede olmasına karşın en başarılı örgüttü, gerek kitle örgütlenmesi açısından gerekse yayın siyaseti açısından. İngiltere’de kurduğumuz Personelin Sesi gazete içerik ve biçim olarak TKP’nin en başarılı yayın organıydı; bazen ayda bir, bazen 15 günde bir çıkardı ve yeniden kendi imkanlarımızla üyelerin ve sempatizanların fedakarlığıyla kurduğumuz kendi matbaamızda basılırdı. Ayrıyeten Turkey Today diye bir İngilizce yayınımız vardı ki Türkiye’deki 12 Mart faşizminin, azapları, Deniz Gezmişleri, Yetenekli Çayanları, personel sınıfının, halkın ve devrimcilerin verdiği çabayı tüm dünyaya anlatırdı. Dünyanın dört bir yanına postaladığımız üzere Londra’daki her yürüyüş, konferans, toplantı ve aksiyonda satardık. Abartmış olmayayım fakat öteki örgütler tarafından da kıskanılırdık. Burada da yeniden Nihat Akseymen’in o periyottaki yanlışsız siyasi yöneticiliğinin hakkını vermem gerekir.
TKP RADYOSUNDAN “MEHMETÇLİK MESKENİNE DÖN” ÇAĞRISI
Evet… 1974 yılında İngiltere’de örgütsel durumumuz buydu. TKP’nin Genel Sekreteri Yakup Demir (Zeki Baştımar) olmuş yerine İsmail Bilen geçmişti. İsmail Bilen ile birlikte parti bir atılıma girmiş, üzerindeki meyyit toprağını atmıştı. İbrahim Güzelce ile DİSK’te daha da aktifleşmiş, İGD ve İKD üzere kitle örgütleriyle de bir kıpırdanma başlamıştı. Türkiye’nin Kıbrıs Barış Harekatı’nda TKP merkezi TKP’nin sesi radyosundan “Mehmetçik konutuna dön” daveti yaptı. Bu şu demekti: Tüm parti örgütleri yayınlarıyla, üyeleriyle bu istikamette propaganda yapmalıydı. Yeterli hoş de neden? Karşılığı kolay: “Proleter Enternasyonalizmi!”
KİTLEDE AKSİ TEPEN YANLIŞ TAVIR
Ben daha çok kitleyle direkt temas da olduğumdan bu bildirinin içeriğini kitleye anlatmak çok zordu. İnsanın bir bahse birisini ikna edebilmesi için evvel kendisinin ikna olması gerekir. Bu bürokratik disipline uyacağım diye kendimin ikna olmadığı hususa diğerini nasıl inandırabilirdim? Gerçekten açıklamalarımız daima basma kalıp yuvarlak oldu. Artık soruyorlar: “EOKA faşist bir örgütlenme değil mi? Kıbrıs’ın komünist partisi AKEL’in düşmanı değil mi? Bu faşist darbenin ardında Yunanistan’ın faşist albaylar cuntası yok mu?”
Şimdi bu soruların hepsinin yanıtı kendi içinde ve gerçekten Türkiye’nin müdahalesiyle Rum faşistlerinin muhtemel bir Türk katliamı, komünist ve ilerici cadı avının, azapların önüne geçilmiş oldu; dolaylı olarak Yunanistan faşist cuntası devrildi, Yunanistan Komünist Partisi KKE yasala çıktı, Yunanistan’a demokratik bir hava rahatlama geldi. Şimdi siz parti idaresi olarak tüm bu somut gelişmeleri göz arkası edeceksiniz ve bunun ismini da “proleter enternasyonalizm” koyacaksınız. Bu ne perhiz ne lahana turşusu! Gerçekten bu yanlış siyasi tutum kitlede zıt tepti, biz Personelin Sesi’nde manşet attık: “Düşman topu ile tüfeği ile içimizdedir Amerikan üslerine girilmelidir” diye.
TKP LİKİDE OLDU
Ancak bunların hiçbiri halkı ikna edemedi zira mızrak çuvala girmez. Maalesef Kıbrıs konusundaki bu yanlış tutum Türkiye sol hareketine yapıştı ve güya Kıbrıs’la ilgili Türkiye’nin müdahalesini eleştirmeyen her hareket çok milliyetçilik ile suçlandı. Burada şunu korkmadan belirtmeliyim ki bizim partinin merkez idaresi Sovyetlerin Türkiye Ofisi üzere çalışıyordu; gerçekten ülke içinde öbür sol siyasi kümelere ve önderlere karşı sektar hal ve memleketler arası siyasette ise bağımsız sosyalist bir duruşun olmaması partiyi giderek kitleden soyutladı ve o kıpırdanma sonuncu sonuca ulaşamadı, 12 Eylül faşizmini göğüsleyemedi ve Nabi Yağcı ve Veysi Sarısözen idaresindeki asırlık TKP ikide oldu.
CHP BU KADAR SAĞA KAYMAZDI
Geçmiş TKP tecrübesinden çıkarılacak çok ders var, Türkiye devrimci hareketinin şapkayı önüne koyup düşünmesi lazım. Şayet Türkiye sosyalist hareketi birbirleriyle didişeceğine birleşip güçlü bir alternatif yaratabilseydi CHP de bu kadar sağa kayamazdı. Düşünmek lazım, düşünmekten, tenkitten, öz tenkitten korkmamak lazım zira dehşetin ecele yararı yok. Türkiye’nin sosyalist örgütlerinin kendi içlerindeki demokratik işleyişi tartışabilmeleri lazım. Örneğin, seçimlerdeki adayları kimler belirliyor? Maçoğlu’nu kazanması kesin olan Tunceli’den alıp kazanamayacağı kesin olan Kadıköy’e aday yapan bir “bilen”ler kim? Bu sorular her parti için çoğaltılabilir. Türkiye’de çok büyük bir devrimci birikim olduğu halde neden minimum müştereklerde bile birleşemiyoruz, seçimlere başka listelerle giriyoruz?
Bu sorular sorulup herkes kendi hissesine önemli bir özeleştiri yaptığı gün başımızı kaldırmaya başlayabiliriz; yoksa tarihî ve objektif olarak kuyrukçuluktan kurtulamayız. Bizim önümüzdeki tek kurtuluş yolu bağımsız birleşik sosyalist harekettir.
Soner Yalçın’ın ilgili yazısını okumak için tıklayınız: