Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, X hesabından, “Hukuk Notları (1)” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
“Küresel ve bölgesel egemenlik savaşlarının yalnızca fiili güce dayandığı günümüzde, hukuk tartışmaları da gerçekçi olmak zorunda. Kozmik hukuk, milletlerarası insan hakları nizamı üzere kavramlara ait ezberler bozuldu, illüzyonlar dağıldı, olgusal gerçekliğin acımasızlığı açığa çıktı” diyen Uçum’un yazısı şöyle:
Evrensel hukuk kavramının batıcı manası ve içeriği insanlık için güvenilmezdir. Yerelden bağımsız bir üniversal olmaz, bu mahallî de yalnızca batı olamaz. Batının deneyiminden ve yerelliğinden ibaret bir üniversal hukuk tarifini kabul etmek mümkün değil. O evrensel(!) içinde, batıdan diğer bir lokal yoksa kozmik de yoktur.
Gerçek üniversal hukuk tüm insanlığın birikiminden oluşan bir hukuk müktesebatı olabilir. Hukuk ve kıymet münasebeti, hukukî bedel üzere konuların hayli tartışmalı olduğunu gözardı etmeden bütün insanlığa ilişkin prensip, bedel ve norm bütünlüğünü üniversal hukuk olarak varsayabiliriz. Ancak bu yeni üniversal batıya ve batıcılığa indirgenemez.
EVRENSEL HUKUK-MİLLİ YARGI
Bir ulusal yargının üniversal hukukun kabullerini dikkate almasının sonu kendi ulusal olumlu hukuk tertibidir. Üniversal hukuk ne direkt referans alınabilir ne de direkt uygulanabilir. Genel kabul görmüş kurallar sırf bir ülkenin iç hukuk sistemine norm olarak işlendiğinde ulusal yargıyı bağlar.
Ayrıca bir ulusal (milli) yargının, bağlı olduğu olumlu hukukunu bir hukuk anlayışıyla uygulaması gereken hallerde, hukuk bakışını tüm insanlığa ilişkin üniversal hukuk müktesebatıyla uyumlu kılması savunulabilir. Lakin bu durum ulusal (milli) hukuk olgusunu ortadan kaldırmaz, demokrasiyi benimsemiş ülkelerin ulusal hukuk sistemlerinde zati olması gereken üniversal hukuk ögesini görünür kılar.
“AVRUPA BİRLİĞİ CAN ÇEKİŞİYOR”
Bu bakış açısını ABD, Almanya, İngiltere, Fransa başta olmak üzere uygar (!) sayılan batı, çıkarlarına muhalif olunca asla dikkate almıyor. Guantanamo, Ebu Gureyb cezaevi azapları, NSU davaları, sarı yeleklilerin hak ihlalleri, kişilik haklarını ihlal eden sistemli polis uygulamaları üzere çok örnek var. Örtük/açık polis devleti pratiği, yabancı, siyah ve İslam düşmanlığı, ırkçılık olağanlaşmış. Gazze’de batının şuurlu körlüğü üniversal hukuk aldatmacasını çöpe attı. Birleşmiş Milletler sistemi iflas etti. Avrupa Birliği can çekişiyor, pandemide ve Gazze’de ibretlik hale düştüler. Natürel ki sui misal emsal olmaz. Lakin Türkiye’de hukuktan şikâyet edenlerin hukuk ihlalleriyle malul batıya hala daha toleransı da utanç vericidir.
Türkiye’de hukuk devleti taviz verilemez bir anayasal temeldir. Birtakım hukuk uygulamaları, kimi soruşturma ve kovuşturmalar eksik yahut sorun içerebilir. Hukuk ıslahatı perspektifinin ve yargı ıslahat stratejilerinin bir amacı de bu eksikleri gidermek ve meseleleri çözmektir. Terörsüz Türkiye’ye ulaşmak hukuk ıslahatlarını çok daha kapsamlı ve süratli hayata geçirmeye de katkı sağlayacaktır.
KÜRESEL DÜZEN
İkinci dünya savaşından sonra BM’nin kuruluşu, memleketler arası kontratların artışı teorik olarak devletlerin egemenliklerini sınırlamayı kabul ettiği halinde yorumlanabilir.
Ancak BM’nin görünürdeki maksadı olgusal gerçeklikle hiç uyuşmadı. Kurulan bu sistem bilhassa batı hükümranlarının, emperyalist güçlerin global hakimiyet savaşında araç olmaktan öteki bir işe yaramadı. Bu sistem yoluyla ‘egemenlikleri sınırlanmak istenen ülkelere karşı’ bir de hukuk kılıflı operasyonlar yapıldı.
İnsan hakları özüne yabancılaştırıldı, ideolojiye dönüştürüldü, ulusal devletleri zaafa uğratmak ve teslim almak için kullanıldı.
Sonuçta görünürdeki global hukuk sistemi çöktü. Global düzeyde hiç bir kural ve kurum referansı kalmadı, artık açık güç savaşları var. İnsanlık bu kaostan dünyayı tekrar yapılandırarak çıkabilir. Bunun nasıl olacağı ise en kıymetli mevzu.
Kesin olan şu ki ulusal devletler bağımsızlıklarını koruyarak, eşit düzeyli işbirlikleri yaparak ve ulusal devletlerin anti-emperyalist birliğini geliştirerek bu kaosa karşı yeni bir yol açabilir. Türkiye’nin yapmaya çalıştığı budur ve başaracağına inancımız tamdır.
