Eskişehir Teknik Üniversitesi Fen Fakültesi Ekoloji Ana Bilim Kolu Lideri ve Türkiye Sağlıklı Kentler Birliği Müşavere Heyeti Üyesi Prof. Dr. Cengiz Türe, AA muhabirine, atmosferdeki insan kaynaklı sera gazlarının artması sonucu “iklim krizi”nin yaşandığını belirterek, kelam konusu gazların tesiriyle dünyanın yüzey sıcaklığının sanayi ihtilali öncesine nazaran arttığını söyledi.
İklim modellemeleri yaparak “iklim krizi”nin ekosistemler ve biyolojik çeşitlilik üzerindeki tesirini araştırdıklarını anlatan Cinse, “Ekolojik faktörler içinde iklim en büyük ehemmiyete sahiptir. Yapılan çalışmalara nazaran bilhassa son 20 yılda iklim değişikliğinin tesirleri çok hava olayları, ekstrem yüksek sıcak günlerin sayısında artışlar ya da düşük sıcaklık görülen gün sayılarında azalmalar, yağış rejimindeki değişimler olarak karşımıza çıkıyor. Ortalama yağış ölçüsü birebir kalsa bile yağış rejimi olumsuz olarak değişti.” diye konuştu.
Türkiye’de son günlerde “meteorolojik kuraklık” yaşandığını belirten Cinse, şunları kaydetti:
“Meteorolojik kuraklık, son 30 yıldaki bedellere nazaran meydana gelen ve bölgesel olarak ortaya çıkan yağış rejiminden sapmaları tabir eder. Türkiye’de meteorolojik kuraklıkların artması zirai kuraklık boyutuna da ulaşabiliyor. Zirai kuraklık, bitkilerin gelişim dönemi içinde kök etraflarına yakın toprak kısımlarında gerekli suya ulaşamamasıyla bitki gelişimini olumsuz etkileyen bir süreçtir. Zirai kuraklık nedeniyle tarım yerlerini sulamak isteyenler yer üstü ve yer altı su kaynaklarına yöneliyor. En büyük tesir ise susuz tarım yapılan alanlarda oluyor.”
Türe, 2016 yılında yaklaşık 500 civarında çok hava olayı görülürken, atmosferdeki sera gazının artmasıyla yani global ısınmanın ve iklim değişikliğinin tesiriyle kelam konusu sayının 2021 yılında 1000’in üzerine çıktığını söyledi.
“UYUMLU ESERLER SEÇİLMELİ”
Toplumun kuraklıkla uğraş konusunda bilinçlendirilmesinin kıymetini vurgulayan Cinse, şöyle konuştu:
“Yanlış ziraî sulama anlayışından başlayarak kuraklığa ekolojik toleransı yüksek ve uygun ziraî eser desenlerinin tercih edilmesi gerekiyor. Örneğin yağışı artan bölgelerde suyu seven bitkiler, kuraklaşan bölgelerde kuraklığa güçlü tipler seçilmelidir. Bir bölgedeki ziraî eser deseni, ekolojik faktörlerin başında yer alan yağış rejimi ve su bilançosu dikkate alınarak, ziraat uzmanları tarafından belirlenmelidir. Bu, su tasarrufu ve eser kaybının azalması açısından da kıymet arz ediyor. Yani bölgenin iklimsel ve ekolojik şartlarına uyumlu eserler seçilmelidir.”
Türe, Tarım ve Orman Bakanlığınca hazırlanan 2023-2027 Ziraî Kuraklık Strateji ve Aksiyon Planı’nın uygulanması gerektiğini kelamlarına ekledi.
“DAMLASI BİLE İSRAF EDİLMEMELİ”
Tepebaşı Ziraat Odası Başkanı Süleyman Buluşan, kuraklığın devam etmesi durumunda çiftçinin sıkıntı duruma düşebileceğini söyledi.
Yağmur ve kar yağışının istenilen seviyede olmadığına dikkati çeken Buluşan, şunları kaydetti:
“Yüzey suları bile kâfi değil. Bu türlü devam ederse hububat başta olmak üzere mısır, soğan, patates, pancar üzere eserlerde üretim çok güç olacaktır.
Suyun damlasının bile israf edilmemesi gerekiyor. Çiftçinin sulama sistemini değiştirmesi gerekiyor. Yağmurlama sisteminden çok damlama sulama sistemine geçilmesi lazım. Çiftçi mısır ve pancar tohumu aldı. Kuraklığın sürmesi durumunda kelam konusu su isteyen eserlerin ekimini yapmakta tereddüt yaşanıyor.”
Çiftçinin kuraklık nedeniyle telaşlı olduğunu belirten Buluşan, “Ekim için acil bir planlama yapılması gerekiyor. Kurak yerlerde mısır yerine hububat, nohut üzere eserler ekilebilir. Suya muhtaçlığı olan eserlerde de yağmurlama değil, damlama sulama yapılmalıdır.
Bölgesel ekim ve üretim sistemleri uygulanmalıdır. Mesela kurak olan bölgelerde buğday, arpa, nohut üzere az su isteyen eserler, çok su bulunan yerlerde de mısır, domates, roka üzere eserler ekilebilir. Bunun için de havza sisteminin, planlı üretimin getirilmesi gerekiyor.” diye konuştu. (AA)